Artykuły

Wstęp. Mechanizmy aktywacji procesu przebudowy ścian naczyń u pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze nie były dogłębnie zbadane i wymagają wyjaśnienia.

Materiał i metody. Badaniem objęto 381 pacjentów z nadciśnieniem tętniczym — 212 mężczyzn i 169 kobiet w średnim wieku 53,0 (47; 60) lat. Stan strukturalno-funkcjonalny naczyń określono, stosując metodę badania za pomocą skanowania dupleksowego oraz kolorowego mapowania dupleksowego przepływu krwi za pomocą urządzenia Logiq 500 MO (GE, USA). Wykonano analizy statystyczne za pomocą zestawu oprogramowania Microsoft Excel, Statistica dla Windows 6.0.

Wyniki . Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym wykazywali pewną asymetrię lewo- i prawostronną przebudowy tętnic szyjnych zewnątrzczaszkowych. Inaczej niż w przypadku przebudowy prawej tętnicy szyjnej, na lewą tętnicę szyjną wpływały wartość ciśnienia tętniczego pulsu dziennego oraz zmienność nocnego skurczowego ciśnienia tętniczego (siła oddziaływania odpowiednio 25,0 i 13,9%). Procesy przebudowy prawej tętnicy szyjnej są bardziej wrażliwe na wpływ wysokich wartości nocnego rozkurczowego ciśnienia tętniczego (siła oddziaływania 16,4%). Początek pewnych komplikacji związanych z mózgiem wiąże się ze znacznym wzrostem choroby miażdżycowej nie tylko lewej, ale także prawej tętnicy szyjnej.

Wnioski. Znaczna przebudowa prawej tętnicy szyjnej jest często związana z ciężkością choroby i do pewnego stopnia odzwierciedla ciężkość przebiegu choroby i może być postrzegana jako dodatkowa niekorzystna cecha.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2, nr 1–2, strony: 56–63

Wstęp: Zaburzenia snu występują częściej u pacjentów z chorobami nerek niż w ogólnej populacji. Zespół bezdechu sennego jest częściej diagnozowany u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek (PChN). Przybiera on formę obturacyjną, ośrodkową lub mieszaną i ma złożoną etiologię. Celem niniejszej pracy była ocena częstości występowania poszczególnych typów zaburzeń oddychania w trakcie snu przy użyciu polisomnografii u pacjentów długotrwale hemodializowanych.

Materiały i metody: Badaniem objęto pacjentów w V stopniu PChN długotrwale leczonych nerkozastępczo metodą hemodializ.

Wyniki: Uzyskane wyniki sugerują, że wzrost wagi pacjentów pomiędzy kolejnymi hemodializami koreluje z większą częstością występowania incydentów zaburzeń oddychania w czasie snu (bezdech lub spłycenie oddechu) u pacjentów poddawanych hemodializom.

Wnioski: W oparciu o wyniki uzyskane na podstawie przedstawionego badania można wnioskować, że przyrost masy ciała pomiędzy zabiegami hemodializy wiąże się z większą liczbą obserwowanych nieprawidłowych zjawisk oddechowych (bezdechów i spłyceń oddechów) u pacjentów w trakcie nocy poprzedzającej zabieg HD. Ponadto obserwuje się dodatnie korelacje liniowe pomiędzy wartościami RR skurczowego i rozkurczowego zmierzonymi przed badaniem PSG wykonanym w dniu poprzedzającym kolejną hemodializę a liczbą epizodów chrapania, co może sugerować wpływ zaburzeń oddechowych na złożoną patogenezę nadciśnienia tętniczego u chorych hemodializowanych.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2 nr 1–2, strony: 49–55

Wprowadzenie : Pacjenci z nadciśnieniem tętniczym (NT) charakteryzują się znacznie częstszym współwystępowaniem obturacyjnego bezdechu sennego (OBS) w porównaniu do populacji ogólnej. Nieleczony bezdech zmniejsza efektywność terapii hipotensyjnej, a także w złożonym mechanizmie związany jest ze wzrostem występowania powikłań sercowo-naczyniowych charakterystycznych dla nadciśnienia tętniczego. W tym świetle, wczesna diagnostyka OBS i jego skuteczne leczenie stanowi jeden z podstawowych celów w postępowaniu z chorym z nadciśnieniem tętniczym, co jest szczególnie istotne z uwagi na niską rozpoznawalność OBS w tej grupie chorych . Złotym standardem w diagnostyce zaburzeń snu stanowi polisomnografia, która jednak jest procedurą czasochłonną, wymagająca istotnych nakładów środków finansowych i przeprowadzenia hospitalizacji. Z tego względu celem naszej pracy była ocena zastosowania uproszczonych badań poligraficznych (PG) jako metody badań przesiewowych u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym wymagających specjalistycznej opieki ambulatoryjnej. Materiały i metody: Badanie zostało przeprowadzone w Regionalnym Centrum Nadciśnienia Tętniczego UCK, GUMed w Gdańsku. Do badania zostało włączonych 234 pacjentów bez względu na występowanie lub brak objawów OBS, a także 75 pacjentów z klinicznym podejrzeniem choroby. Łącznie 318 (39% kobiet) chorych zostało poddanych ambulatoryjnej ocenie poligraficznej przez okres jednej nocy. Rejestracja poligraficzna obejmowała następujące sygnały: przepływ powietrza (kaniula ciśnieniowa), ruchy oddechowe i pulsoksymetria. Dodatkowo zebrano dane antropometryczne, informacje dotyczące wybranych objawów klinicznych oraz przyjmowanych leków, a także oceniono stopień senności przy pomocy kwestionariusza Epworth Sleepiness Scale (ESS). Wyniki: Trzystu ośmiu (97%) pacjentów ukończy - ło badanie (10 pacjentów wykluczono ze względu na niedostateczną jakość rejestracji). Pacjenci mieli średnio 57,7 ± 11,5 roku, BMI = 30,0 ± 5,0 kg/m 2 oraz średni wynik w skali ESS = 5,7 ± 4,6. W badanej grupie 65,3% charakteryzowało się AHI ≥ 5 (62,2% vs 74,7%, odpowiednio w grupie losowej i objawowej). W analizie wieloczynnikowej wykazano, że nykturia powyżej 2×, 3,5-krotnie zwiększała ryzyko rozpoznania ciężkiej postaci OBS (AHI > 30). Wnioski: Nasze badanie potwierdza wysoką trafność screeningu poligraficznego u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym w rozpoznawaniu OBS. Właściwa interpretacja podstawowych danych klinicznych pacjenta, istotnie zwiększa szansę na dodatni screening

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2 nr 1–2, strony: 42–48

Patogeneza nadciśnienia tętniczego jest złożona i pomimo dziesięcioleci badań nie jest dokładnie poznana. W ostatnich latach zwraca się uwagę na zjawisko programowania płodowego i jego związek z nadciśnieniem tętniczym w życiu dorosłym. Wykazano, że mała masa urodzeniowa predysponuje do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Odkryty został również związek pomiędzy liczbą nefronów, a ryzykiem wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Ciśnienie tętnicze krwi i liczba nefronów zależą zarówno od czynników genetycznych, jak i środowiskowych, mających wpływ na kobiety w ciąży. Celem tej pracy jest podsumowanie obecnego stanu wiedzy na temat roli programowania płodowego w patogenezie nadciśnienia tętniczego u osób dorosłych.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2 nr 1–2, strony: 36–41

Ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia tętniczego daje informację o profilu całodziennego ciśnienia tętniczego, który może być podzielony na model ze spadkiem w nocy i bez spadku w nocy. W ostatnim czasie uznano, że nadciśnienie bez spadku ciśnienia w nocy daje zwiększone ryzyko dla układu sercowo -naczyniowego i powikłań, w porównaniu z nadciśnieniem ze spadkiem ciśnienia w nocy. Model ze spadkiem ciśnienia w nocy tłumaczy się zmianami fizjologicznymi w rytmie całodobowym, podczas gdy patomechanizmy nadciśnienia z brakiem spadku w nocy nie są w pełni zrozumiałe. Uznaje się, iż jest ono wynikiem wielu czynników, takich jak: nadmierna aktywność układu nerwowego współczulnego, czemu może towarzyszyć upośledzona reakcja układu nerwowego przywspółczulnego, otyłość, współistniejąca cukrzyca i syndrom metaboliczny. Ponadto, nieprawidłowości poziomów hormonów, takich jak melatonina, katecholaminy, hormony tarczycy i przytarczyc powiązane są z występowaniem nadciśnienia z brakiem spadku w nocy. Innym szeroko omawianym problemem jest obturacyjny bez - dech senny i jego wpływ na zmiany rytmu całodobowego. Ponadto uważa się, że model z brakiem spadku ciśnienia tętniczego w nocy spowodowany jest dysfunkcją w działaniu osi renina-angiotensyna. Niektóre badania wskazują na rolę nieprawidłowego spożycia soli w wyżej wymienionych patologii. Przewlekła choroba nerek i jej związek z nadciśnieniem bez spadku w nocy będą także opisane w poniższej pracy. Ostatni wzięty pod uwagę czynnik, to wpływ wieku na rozwój nadciśnienia tętniczego bez spadku w nocy. Słowa kluczowe: profil całodobowego ciśnienia tętniczego, regulacja ciśnienia tętniczego, chronobiologia, nadciśnienie nocne, patomechanizm braku spadku ciśnienia tętniczego w nocy

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2, nr 1–2, strony: 23–35

U osób zdrowych i u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym wartości pomiarów ciśnienia krwi różnią się między wizytami odbywanymi co kilka dni, co tydzień i co miesiąc. Chociaż długo sądzono, że jest to artefakt, ostatnie dane sugerują, że zmienność ciśnienia krwi pomiędzy odbywanymi wizytami jest powtarzalna i ma niezależny związek ze skutkami sercowo-naczyniowymi i śmiertelnością. Obecnie nie istnieje konsensus odnośnie tego, jak najlepiej zdefiniować zmienność ciśnienia krwi. Najpowszechniej używanym parametrem jest odchylenie standardowe średniego ciśnienia krwi oraz średnia realna zmienność (ang. average real variability ). Zmienność ciśnienia krwi jest wyższa u kobiet, u osób w starszym wieku oraz u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, chorobami układu sercowo-naczyniowego, cukrzycą i schorzeniami nerek. Dlatego też nie mamy pewności, czy wyższa zmienność ciśnienia krwi jest jedynie markerem sztywności tętnic i konsekwencją uszkodzenia narządów końcowych, czy wskaźnikiem pro gnostycznym zdarzeń sercowo-naczyniowych. Nie wiemy również czy redukcja zmienności ciśnienia krwi zmniejszyłaby ryzyko skutków sercowo-naczyniowych. Tym niemniej ilość badań nad zmiennością ciśnienia krwi gwałtownie rośnie i możliwe, że w bliskiej przyszłości wysoka zmienność będzie również celem terapii nadciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2 nr 1–2, strony: 17–22

Ze względu na dużą częstość występowania nadciśnienia tętniczego (NT) w ogólnoświatowej populacji, do zrozumienia patogenezy oraz wpływu na organizm, a także znalezienia właściwego sposobu leczenia, bada się wszystkie aspekty tej choroby. Zaburzenie równowagi autonomicznego układu nerwowego (AUN) bierze się pod uwagę jako jeden z głównych czynników podwyższających ciśnienie tętnicze krwi. Wydaje się, że najistotniejszym czynnikiem w patogenezie nadciśnienia tętniczego jest nadmierna aktywacja współczulnego układu nerwowego (WUN). Dostępne są metody pozwalające zmierzyć aktywność współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego. W artykule przedstawiono niektóre z tych metod, a także wpływ zaburzonej równowagi AUN na rozwój nadciśnienia tętniczego. Wiele różnych fizjologicznych i patologicznych czynników może wywoływać reakcje WUN. Dlatego też zmierzenie jedynie aktywności AUN nie może w pełni odpowiedzieć na pytanie o mechanizm patogenetyczny NT. W artykule przedstawiono niektóre z hipotez odnoszące się do możliwych mechanizmów rozwoju choroby. Za jeden z takich mechanizmów w pierwotnym NT uważa się upośledzenie odpowiedzi baroreceptorów. Jako kolejny można wymienić wpływ hiperinsulinemii na aktywację WUN u pacjentów z insulinoopornością. Należy także brać pod uwagę takie czynniki, jak otyłość, spożycie soli, zatrzymanie sodu w organizmie oraz spożycie alkoholu, co krótko omówiono w niniejszym opracowaniu. We wtórnym nadciśnieniu choroby towarzyszące mogą pośrednio pobudzać WUN i ten patomechanizm również omówiono.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2, nr 1–2, strony: 11–16

Iryzyna jest miokiną wydzielaną przez mięśnie szkieletowe. Uważa się, że prowadzi do przemiany białej tkanki tłuszczowej w tkankę tłuszczową brunatnopodobną. Przez zwiększanie wydatku energetycznego może wpływać na metabolizm układowy i może być związana z opornością na insulinę. Mechanizm(y) tego działania nadal pozostają w znacznym stopniu niewyjaśnione. Odkrycie iryzyny może przyczynić się do poznania nowych i skutecznych strategii terapeutycznych w chorobach metabolicznych bądź też w zagad - nieniach zdrowotnych związanych z metabolizmem. W poniższym opracowaniu opartym o aktualne publikacje (od 2013 do 2015) autorzy omawiają związek iryzyny z otyłością, cukrzycą typu 2, zaburzeniami lipidowymi i nadciśnieniem. Przedstawiają także pytania, na które nie znamy obecnie odpowiedzi, a które powinny stanowić przedmiot dalszych badań.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2, nr 1–2, strony: 5–10

U każdego człowieka istotny odsetek całkowitej masy ciała (1–2 kg) stanowi mikroflora fizjologiczna przewodu pokarmowego. Wyniki najnowszych badań, na podstawie mapowania mikrobiomu, wykazały, że u zdrowego człowieka bogactwo i różnorodność mikroflory przewodu pokarmowego są większe niż u osób otyłych lub też u pacjentów cierpiących na chorobę sercowo-metaboliczną, a nawet na długotrwałe nadciśnienie tętnicze; u tych osób stwierdza się florę odmienną i uboższą (dysbioza). Próba przeciwdziałania przez podaż niektórych składników żywieniowych, jak dieta śródziemnomorska czy nabiał, taki jak jogurt bogaty w kolonie Lactobacillae, dają nadzieję na uzyskanie poprawy funkcji narządów, poprawę metabolizmu i obniżenie ryzyka rozwoju choroby. Konieczne jest przeprowadzenie randomizowanych, kontrolowanych badań interwencyjnych mających na celu zbadanie hipotezy sugerującej możliwość uzyskania korzyści zdrowotnych przez podjęcie zewnętrznych działań modyfikujących dietę.

Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2016, tom 2, nr 1–2, strony: 1–4

"Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce" jest półrocznikiem o charakterze edukacyjno-naukowym. Oficjalne pismo Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, w którym publikowane są artykuły poglądowe, oryginalne i kazuistyczne.
Wersja drukowana jest wersją pierwotną czasopisma.

Redaktor Naczelna: prof. dr hab. n. med. Krystyna Widecka